Dzień dobry, mam pytanie do psychoterapeutów psychodynamicznych. Jak to jest, że terapeuci czują

To bardzo ważne i złożone pytanie, które dotyka istoty psychoterapii psychodynamicznej i samej relacji terapeutycznej i jeśli jest Pan/Pani teraz w terapii to najlepiej byłoby zadać te pytania terapeucie.

W podejściu psychodynamicznym relacja między terapeutą a pacjentem jest podstawowym narzędziem leczenia. To, co dzieje się w gabinecie, nie jest przypadkowe – setting terapeutyczny (czyli struktura i granice terapii) jest świadomie ukształtowany w taki sposób, aby sprzyjać procesowi psychoterapeutycznemu. Setting, w tym ograniczenie kontaktu do sesji terapeutycznych, ma na celu stworzenie przestrzeni, w której pacjent może swobodnie eksplorować swoje myśli, emocje, fantazje i nieświadome wzorce relacyjne.

Terapeuta odczuwa szereg emocji wobec pacjenta – może czuć sympatię, szacunek, podziw, a także frustrację czy niepokój. To wszystko jest częścią naturalnej, ludzkiej relacji. Jednak kluczową różnicą między relacją terapeutyczną a relacją prywatną jest to, że terapeuta nie działa na podstawie swoich osobistych impulsów czy zainteresowań, lecz kieruje się tym, co jest pomocne dla pacjenta. Gdyby terapeuta zaczął angażować się w życie pacjenta poza terapią – uczestniczyć w jego wydarzeniach rodzinnych, oglądać zdjęcia z wesela, interesować się szczegółami codziennego życia – rozmyłaby się specyficzna jakość relacji terapeutycznej. Zamiast przestrzeni, w której pacjent może badać swoje emocje i wewnętrzne konflikty, powstałaby zwykła relacja społeczna, a to mogłoby zahamować proces terapeutyczny.

Zatem terapeuta nie jest obojętny, ale jego ciekawość ma inny charakter – interesuje go nie tyle konkretne zdarzenie z życia pacjenta (np. gdzie mieszkał lub jaki ma ulubiony kolor), ale to, co te informacje mogą znaczyć dla pacjenta, dlaczego chcę się nimi podzielić, jakiej reakcji oczekiwał. Jeśli pacjent przynosi na sesję zdjęcie ze swojego wesela, terapeuta nie myśli: „Nie obchodzi mnie to”, ale raczej: „Co oznacza to zdjęcie dla pacjenta? Dlaczego chce się tym podzielić? Jakie emocje są z tym związane?”

To nie jest mechaniczność ani sztuczność, ale szczególny rodzaj zaangażowania – głębokie zainteresowanie wewnętrznym światem pacjenta, jego przeżyciami i sposobem, w jaki tworzy relacje. Granice settingu pozwalają terapeucie utrzymać tę szczególną perspektywę.

Prawdziwe są obie te części – zarówno ciepłe zainteresowanie pacjentem, jak i świadome nieangażowanie się w jego życie poza terapią. To nie jest sprzeczność, ale konsekwentna postawa, wynikająca z dbałości o proces terapeutyczny i skuteczność leczenia.

Bardzo ciekawe pytanie, które zadaje sobie zapewne wielu pacjentów. Terapeuta wykonuje swoją prace i, aby była ona wykonywana w zgodzie z etyką, relacja musi pozostać zawodowa. To jak pacjent przeżywa terapeutę nazywa się przeniesieniem (przeżycie terapeuty przez pacjenta jak swoich pierwszych opiekunów- takie prototypy relacji) a terapeuta odpowiada przeciwprzeniesieniem (komplementarną odpowiedzią na to jak pacjent przeżywa terapeutę). Terapeuta by móc eksplorować świat wewnętrzny pacjenta, musi pozostać neutralny technicznie, inaczej nie mógłby wykonywać swojej pracy, do której przecież pacjent „zatrudnił terapeutę”. Nie jest też tak, że pacjent dla terapeuty jest obojętny. Ale terapeuta musi się skupiać na wykonywaniu swojej pracy, gdyby włączył się w życie pacjenta, leczenie musiałoby być przerwane. Pacjenci mają pragnienia by tak się stało i by zbliżyć się do terapeuty i są to naturalne i ludzkie pragnienia, o których pacjent powinien rozmawiać ze swoim terapeutą, bo one są ważną częścią leczenia.

Bardzo ciekawe pytanie. Myślę, że wielu pacjentów ma podobne wątpliwości.
Przede wszystkim chciałbym zaznaczyć, że najlepiej znaleźć odpowiedź na to pytanie, kierując je bezpośrednio do swojego terapeuty. Wtedy, na podstawie wiedzy i relacji jaka wynika z sojuszu terapeutycznego, biorąc pod uwagę kontekst i fazę terapii, terapeuta powinieno udzielić właściwej odpowiedzi.
Niezaprzeczalnie relacja terapeutyczna jest wyjątkowa na tle innych relacji, jakie tworzymy w życiu. Ma swój konkretny setting i w psychoterapii psychodynamicznej jest kluczowa.
Sprzeczność, o której Pani mówi, jest tylko pozorna. Żywe i pełne ciekawości zainteresowanie oraz zaangażowanie terapeuty nie zwalnia terapeuty z przeprowadzania interwencji, które mają służyć pacjentowi i terapii. Dlatego zostaje pytanie: jak oglądanie zdjęć z wesela, czy znajomość ulubionego koloru miałaby pomóc/przeszkodzić w terapii? Tak jak zainteresowanie życiem prywatnym pacjenta jest naturalne i ma swoje miejsce w gabinecie, to jak przenoszenie tego poza gabinet miałoby pomóc w leczeniu?
Odpowiedzi na te pytania zwykle są złożone, zależne od kontekstu, i powinny być reflektowane. Żeby zachować więc terapeutyczny wymiar relacji nie należy zamieniać jej w wspierającą relację towarzyską. Dzięki temu możliwe są mechanizmy charakterystyczne dla tej metody i mogą być poddawane refleksji i psychologizacji.
Tym bardziej zachęcam do omówienia tych wątpliwości bezpośrednio z terapeutą.
Pozdrawiam

Dzień dobry,
Odpowiadając na Pani/a pytanie chciałabym zwrócić uwagę że psychoterapeuci wszystkich nurtów nie mogą rozszerzać kontaktu z pacjentem/pacjentką poza gabinet. Mówi o tym kodeks etyki zawodowej psychologów oraz psychoterapeuty. Po za tym że jest to niezgodne z etyką to mogło by nieść to ze sobą wiele niekorzystnych skutków oddziaływających na psychoterapię.
Psychoterapeuci są autentycznie zainteresowani pacjentem, bez tego nie było by możliwe nawiązanie relacji terapeutycznej.
Jednak psychoterapeuta powinien znać informację o pacjencie które są istotne dla procesu leczenia pacjentów czy rozwiązania jego trudności.
Relacja ta jest profesjonalna, ma na celu zachęcenie pacjenta/ki do poszukiwania oraz budowania relacji z innymi ludźmi poza gabinetem. Profesjonalizm tej relacji chroni też pacjenta przed uzależnieniem od bycia w procesie psychoterapeutycznym.
Gdyby ta granica nie była zaznaczona pacjent/ka mógłby czuć zmieszanie w związku z niepewnością co do charakteru relacji.
Rozumiem że jest to dla Pani/a emocjonalnie trudny temat, jednak te zasady zapewniają Pacjentowi bezpieczeństwo oraz najlepszą jakość usług. Zgadzam się że stwierdzeniem że psychoterapeuta to człowiek. Jednakże tak samo jak lekarze, tak samo psychoterapeuci dbają o to aby ich emocje odnośnie pacjenta nie wpływały na proces leczenia.