dr Dorota Żelechowska

Dzień dobry, neurotyzm (w psychologii częściej posługujemy się pojęciem "neurotyczność") odnosi się do własności osobowościowej w modelu tzw. Wielkiej Piątki. Osoba, która uzyskała wysoki wynik w zakresie Neurotyczności może doświadczać różnych emocji jako szczególnie intensywnych, a nawet przeciążających. Może często doświadczać lęku, poczucia smutku czy rezygnacji, może też częściej niż inne osoby odczuwać złość i frustrację, przejawiać tendencję do reagowania impulsywnie, silnie reagować na stres i odczuwać wstyd i poczucie winy w sytuacjach społecznych. Łatwo sobie wyobrazić, że tak częsta obecność w życiu emocji, które uważamy za trudne może być obciążająca. Mamy jednak różne historie życia i różne zasoby, które są dla nas wsparciem (osobowościowe, relacyjne, materialne i jeszcze inne). Nie da się nas sprowadzić jedynie do poziomu Neurotyczności. Nie determinuje ona zatem tego, czy będziemy doświadczać objawów nerwicy czy też nie. Jednocześnie jest tak, że w niektórych badaniach psychologicznych wykazano zależności między wysokim poziomem Neurotyczności a zwiększonym ryzykiem wystąpienia podatności na stres i różnych zaburzeń zdrowia. Wyniki naukowych badań psychologicznych odnoszą się jednak nie do pojedynczych osób, ale do populacji, o której wnioskujemy na podstawie badanej grupy, co oznacza, że takie wyniki nie muszą wcale pasować konkretnej osoby, a jedynie dają nam ogólny ogląd danego zjawiska. Podsumowując - w badaniach naukowych wskazuje się niekiedy na to, że Neurotyczność może być związana z wyższym ryzykiem zaburzeń lękowych, ale nie oznacza to, że takie ryzyko będzie występowało w przypadku konkretnej osoby.

Dzień dobry,
doświadczyła Pani strat najbliższych Pani osób i to, co Pani czuje wydaje się bardzo zrozumiałe. Żałoba po bliskich jest dla wielu doświadczeniem kryzysowym, wywracającym życie do góry nogami, dającym poczucie braku sił, sensu czy nadziei. Trudno się z nim mierzyć, trudno się też z nim mierzyć samodzielnie. To, co można zrobić, to spróbować przetrwać, jak najlepiej się sobą w tym stanie opiekować i próbować zrozumieć. Niektóre osoby żałobę przyrównują do niesienia na plecach wielkiego głazu, tak ciężkiego, że trudno myśleć o czymkolwiek innym niż to by go unieść. Niektórzy mówią, że żałoba jest dla nich jak małe pudełko z guzikiem bólu, w którym jest wielka piłka. Piłka cały czas uderza o guzik bólu i cierpienie jest czymś, czego nie da się uniknąć. Znaczna część osób wskazuje, że w pewnym momencie uczą się żyć ze swoją żałobą tak, że jest im łatwiej ją nieść. Tak jakby na plecach zamiast głazu nieśli mniejszy kamień, a może nawet z czasem ten kamień mogli sobie schować do kieszeni. Tak, jakby ta piłka w pudełku z guzikiem bólu stawała się mniejsza, a więc i rzadziej uderzała w guzik bólu. Tak, jakby obok tej żałoby znów pojawiało się życie, jakby obrastała ona życiem.
Jedna z osób odpowiadających Pani wspomniała o stadiach żałoby, etapach, przez które się w niej przechodzi. To jeden ze sposobów myślenia o niej, ale nie jedyny. Niektórzy są zdania, że w żałobie mamy do wykonania pewne zadania: przetrwać, zrozumieć tę nową rzeczywistość, przeżyć emocje, które się w nas pojawiają, skonfrontować się z tzw. stratami wtórnymi (tym wszystkim, co tracimy wraz ze stratą osoby) i spróbować się do nich zaadaptować, znaleźć sposób na pielęgnowanie więzi z bliskimi, których już nie ma (bo choć ich nie ma, to nasze uczucia i więź pozostały), nadać znaczenie temu, co się stało. Zdarzają się także porównania żałoby do wahadła między stratą oraz smutkiem a otwieraniem się na życie. Na początku często to wahadło jest bliżej straty, a z czasem odchyla się też ku życiu, zaś sam ten wahadłowy ruch między jednym a drugim pozwala nam przez tę żałobę przechodzić. W żałobie możemy sięgać po różne rodzaje wsparcia: psychologiczne, farmakologiczne, grupy wsparcia, czytanie na ten temat, szukanie ludzi, którzy mają podobnie lub takich, którzy mogą nas wesprzeć. Wartościowe informacje na temat żałoby może Pani znaleźć na stronach Fundacji Nagle Sami, która organizuje też grupy wsparcia dla osób w żałobie. Polecam także materiały i spotkania organizowane przez Instytut Dobrej Śmierci.
Tak sobie myślę, że po stratach osób najbliższych bardzo trudno byłoby nam wiedzieć, jak mamy dalej żyć, aby było to dla nas dobre życie. Czasami na początku trudnym zadaniem jest w ogóle to, aby przetrwać i dalej funkcjonować. Po Pani liście widzę jak intensywna jest Pani droga w żałobie - pełna emocji, myśli, a także szukania rozwiązań. Anja Franczak (towarzyszka w żałobie), u której miałam okazję się uczyć, przyrównuje czasem żałobę do jeżdżenia stale po tym samym mieście, z którego przez jakiś czas zupełnie nie możemy się wyrwać, tak jakby nasz samochód stale zawracał na znajome ulice. To trudna droga, wydaje się jednak, że z czasem możliwe jest jej oswojenie, zmniejszenie ciężaru niesionego głazu lub zmniejszenie piłki w pudełku bólu albo obrośnięcie pustki żałoby przez życie, zintegrowanie żałoby z powrotem do pełnego życia.
Z wyrazami szacunku,
Dorota Żelechowska