Tokofobia – czyli mama z lękiem

Lęk przed porodem dotyczy większości kobiet, u części z nich przyjmując znaczne nasilenie, co określane jest jako tokofobia. Termin ten odnosi się do lęku przed ciążą i przed porodem, który może wystąpić zarówno u kobiet, które rodziły już wcześniej jak i u pierworódek. Lęk może dotyczyć różnych etapów ciąży, samego porodu, jak i okresu już po przyjściu dziecka na świat.

Może być odczuwany bardzo indywidualnie, tak jak wyjątkowa jest każda kobieta i jej organizm. Często objawia się trudnościami w zakresie snu, ogólnym napięciem, mdłościami i wymiotami, pesymizmem, napadami lęku, problemami z koncentracją oraz spadkiem samooceny, w tym tej, która dotyczy poczucia własnej skuteczności siebie w roli matki. Niektóre z tych objawów bywają przypisywane samej ciąży i przez długi czas nie są kojarzone z lękiem, szczególnie lękiem przed porodem. Nasze doświadczenie pokazuje, że często współwystępuje on z innymi trudnościami, np. z uogólnionym lękiem lub z depresją.

Kobiety z tokofobią bądź z podejrzeniem tokofobii szukają pomocy w gabinetach psychologicznych. Części z nich szczególnie zależy na opiniach, dzięki którym poród będzie mógł odbyć się poprzez cesarskie cięcie. Na podstawie wykonanych badań psychologicznych, w tym testów i wywiadu, wydajemy zaświadczenia opisujące stan pacjentki. Zdarza się też, że kontaktujemy się ze wskazanym lekarzem czy szpitalem celem potwierdzenia tokofobii. Zachęcamy jednak, aby kontakt z psychologiem lub psychoterapeutą nie ograniczał się do samego zaświadczenia, ale skłaniał do poszukiwania źródeł tokofobii, pracy nad pokonaniem lęku i nad rozwojem osobowości.

Poszukiwanie źródeł może pomóc kobiecie lepiej zrozumieć samą siebie, poradzić sobie z trudnymi zdarzeniami z przeszłości, nauczyć się lepiej radzić sobie ze stresem i z napięciami. W tym sensie praca terapeutyczna z tokofobią może przyczynić się do rozwoju osobowości – przypatrując się swojemu lękowi, można stać się silniejszą kobietą i matką. Z drugiej strony, trafiając do gabinetu psychologa lub psychoterapeuty kobieta z lękiem przed porodem może liczyć na wsparcie w tym, co obecnie najbardziej dokuczliwe – jest to możliwe dzięki zastosowaniu metod redukcji napięcia oraz technik wspomagających radzenie sobie z bólem, jak np. technik oddechowych, pracy z ciałem, wizualizacji (wizualizacja „dobrego” porodu).

Warto również wiedzieć o tym, że każdy rodzaj zaburzeń lękowych może być wskazaniem do cesarskiego cięcia i dlatego zachęcamy, aby nie „dyskryminować” innych fobii, gdyż w podobny sposób jak tokofobia mogą one zakłócać przebieg porodu
i nasilać ból. Kluczowa jest świadomość, że kobieta z lękiem może uzyskać pomoc. Lęk, podobnie jak problemy okulistyczne czy kardiologiczne, jest powodem wystarczającym aby traktować go nie jako fanaberię, ale z szacunkiem i powagą, bez kąśliwych uwag, typu „histeryczka”.

Zachęcamy także wszystkie mamy, po urodzeniu dziecka, aby nie przestawały „walczyć” ze swoimi strachami i obawami, poddając je krytycznej ocenie i prowadząc wewnętrzny dialog – czy bać się zmian i nowości czy patrzeć na nie z ekscytacją i nadzieją. Sprawa nie jest prosta, dlatego warto znaleźć wsparcie w przyjaciołach i specjalistach. Nic tak nie „uśmierca” naszych lęków jak świadomość, że życzliwa osoba trzyma za nas kciuki w chwili, kiedy mierzymy się ze źródłami lęków i fobii.

Wierzymy w to, że mamy z doświadczeniem tokofobii w kolejnej ciąży, a być może i w obecnej, poczują radość i spełnienie, a ich lęk stanie się uczuciem marginalnym.

Praktyka pokazuje nam, że kobiety w ciąży ujawniają zarówno w pragnieniach deklarowanych, jak i podświadomych (marzenia senne) tendencje do bycia blisko z matką. Drogie czytelniczki, w okresie ciąży zbliżcie się do swoich matek, a jeśli to nie jest możliwe poszukajcie matki w innych kobietach – przewodniczkach, nauczycielkach, położnych, w mądrości matek-zwierzęcych, w ukojeniu wody i smacznego zdrowego pożywienia.

Katarzyna Binder – psycholog, diagnosta, coach

Ogólnopolski Instytut Badań Psychologicznych, Szkoleń, Coachingu i Psychoterapii „EMPIRIA.PL” z siedzibą w Łodzi