Profilaktyka zespołu stopy cukrzycowej

1. Właściwe obuwie jest jednym z najważniejszych elementów profilaktyki. Źle dobrane buty są najczęstszą przyczyną powstania owrzodzenia na stopie, mogącą prowadzić do amputacji.

• obuwie powinno być dobierane starannie: miękka naturalna skóra, z szerokim przodem, najlepiej wiązane (nie za mocno) lub na rzepy, obcasy płaskie, podeszwa twarda.
• Długość: wnętrze obuwia o 1/2-1-2 numer większa od długości stopy
• Szerokość: równa szerokości stopy w miejscu stawów śródstopno-paliczkowych

• Wysokość buta powinna zapewnić przestrzeń dla palców
• Nowe buty należy nosić najpierw w domu przez krótki czas, okresy (15 – 20 minut), tak by dopasowały się do kształtu stopy. Zalecane jest kupowanie obuwia rekomendowanego pacjentom z cukrzycą.
• Jeśli stopy są zdeformowane – buty powinno się zrobić na zamówienie, dostosowane do istniejących zniekształceń.
• Stosowanie indywidualnie dobranych , wymienianych co 2 – 3 miesiące wkładek profilaktycznych do butów
• Dopasowanie obuwia należy oceniać w pozycji stojącej, najlepiej pod koniec dnia. Można odrysować kształt stopy na kartonie i wyciętą formę włożyć do buta oceniając ewentualne zagięcia
• Nigdy nie należy zakłądać obuwia, które kiedykolwiek wcześniej spowodowało powstanie nawet niewielkiego zaczerwienienia , odciśnięcia lub odcisku
• Przed założeniem powinno się sprawdzić wnętrze buta dłonią, czy nie ma w środku ciał obcych, czy nie wystaje szew, czy nie zagięła się wkładka (uwaga na polineuropatię w obrębie dłoni)
• Po przyjściu do domu należy zmienić obuwie na miękkie kapcie z zakrytym przodem, chroniącym palce przed urazem,
• Latem na działkach, w ogrodach należy chodzić w pełnych, ale przewiewnych butach chroniących zarówno piętę, jak i palce

2. Samokontrola i dobre wyrównanie cukrzycy i innych chorób towarzyszących (m.in. hiperlipidemia,nadciśnienie tętnicze, hiperurykemia itp.)

3. Zaprzestanie palenia papierosów i picia alkoholu

4. Codzienna aktywność fizyczna, spacer co najmniej pół godziny, kilkukrotnie w ciągu dnia ćwiczenia stóp (z użyciem niewielkiej siły) (zgnanie, prostowanie palców stóp; zginanie, prostowanie i kółeczka wykonywane całą stopą). Ćwiczenia poprawiają krążenie i wzmacniają mięśnie nóg.

5.Stosowanie wkładek odciążających dobranych przez wykwalifikowany personel

6.Codzienne oglądanie stóp

• Lokalizacja: grzbiet, spód stóp i przestrzenie międzypalcowe
• Szukanie pęknięć, otarć naskórka, skaleczeń, zamian zabarwienia, modzeli, stwardnień i owrzodzeń. W przypadku stwierdzenia zmian należy skontaktować się z lekarzem. W oglądaniu części podeszwowych pomocne może być lusterko lub obecność drugiej osoby

7. Mycie stóp codziennie maksymalnie 5 minut w letniej, najlepiej bieżącej wodzie o kontrolowanej termometrem temperaturze równej 37. stopniom ℃

• Można używać szarego mydła, można używać gąbki z szorstką jedną stroną – masuje i ściera zgrubiały naskórek, masować od stóp do kolan, delikatnie osuszać
• Nie należy moczyć nóg, gdyż wywołuje to macerację naskórka

8. Regularne usuwanie modzeli i zrogowaciałego naskórka

Używać drobnoziarnistego pumeksu lub tarki do ścierania zgrubiałego naskórka (nie powinna być metalowa)

• Czynności wykonywać samodzielnie lub najlepiej przy pomocy wykwalifikowanej kosmetyczki lub pielęgniarki pediatrycznej

9. Dbanie o paznokcie stóp

• obcinać lub spiłowywać paznokcie prosto z góry na dół (piłowanie w obie strony może uszkadzać płytkę, ‚zadzierać’ ją), niezbyt krótko by paznokieć chronił opuszkę palca, nie zaokrąglać brzegów, zabezpieczy to przed wrastaniem paznokcia
• jeśli są kłopoty ze wzrokiem zabiegi te powinna wykonywać przeszkolona osoba

10. Natłuszczanie suchych stóp

• nigdy przestrzeni międzypalcowych (tam musi być sucho), jeśli jest wilgotno można użyć talku

11. Używanie skarpetek, pończoch lub rajstop

• najlepiej bawełnianych, bezszwowych, polecane skarpety pięciopalczaste, codzienna zmiana
• nie wolno stosować elastycznych skarpet lub pończoch samonośnych

• chodzenie boso lub w klapkach w domu i poza nim
• zakładanie obuwia bezpośrednio na gołe stopy
• ogrzewanie stóp termoforem, grzejnikiem, poduszką elektryczną
• zakaz używania ostrych narzędzi (nożyczki, skalpele, żyletki) do usuwania „skórek”, paznokci, modzeli
• używanie płynów i plastrów na odciski
• zaokrąglanie brzegów paznokci
• używanie do pielęgnacji ran kwasu bornego i wody utlenionej
• moczenie nóg