Nietrzymanie moczu po prostatektomii radykalnej

Gruczoł krokowy (stercz, łac. prostata) oraz jądra i pęcherzyki nasienne należą do układu męskich narządów płciowych. Stercz znajduje się tuż pod pęcherzem moczowym, do przodu od odbytnicy, końcowego odcinka przewodu pokarmowego. Od dołu podparty jest przez przeponę moczowo-płciową miednicy,  która jest „płytą” składająca się z mięśni i tkanki włóknistej. Przez przednią część przepony moczowo-płciowej przebiega cewka moczowa, otoczona w tym miejscu okrężnie ułożonymi mięśniami, tworzącymi zwieracz zewnętrzny cewki. W tylnej części przepony moczowo-płciowej znajduje się otwór dla odbytnicy.

Jedną z metod leczenia pacjentów chorych na raka gruczołu krokowego jest zabieg prostatektomii radykalnej. Polega on na chirurgicznym usunięciu całego stercza oraz niektórych otaczających go struktur. Prostatektomia radykalna ma zastosowanie tylko u mężczyzn we wczesnym stadium choroby, czyli z guzem niewykraczającym poza tkankę gruczołu (brak przerzutów odległych). Główną zaletą tej metody jest całkowite wyleczenie. Jednak metodzie tej mogą towarzyszyć powikłaniami którymi są zaburzenia w funkcjonowaniu układu moczowego (nietrzymanie moczu) oraz zaburzenia w sferze seksualnej (brak erekcji). Mimowolna utrata moczu u pacjentów po tym zabiegu związana jest z częściowym, mechanicznym uszkodzeniem aparatu zwieraczowego cewki moczowej i może mieć różny stopień nasilenia – od wykapywania niewielkich ilości moczu  do zupełnego nietrzymania. Gubienie moczu potęguje wysiłek powodujący wzrost ciśnienia śródbrzusznego, wywołany takimi czynnościami jak np. kaszel, śmiech, kichanie, dźwignięcie ciężaru.

Ponad pół wieku temu, w 1948 roku, doktor Arnold Kegel opracował zestaw ćwiczeń dla kobiet, poprawiających wydolność mięśni przepony moczowo-płciowej. Dlatego nazywa się ćwiczeniami Kegela. Są one odpowiednie również dla mężczyzn z nietrzymaniem moczu, występującym po zabiegach przeprowadzonych na gruczole krokowym.

Warunkiem uzyskania poprawy trzymania moczu jest odpowiednie wykonywanie tych ćwiczeń, bowiem ćwiczenie niewłaściwych grup mięśniowych nie tylko nie przynosi oczekiwanego skutku, lecz może przyczynić się do zwiększenia nietrzymania moczu!.

Odpowiedni trening mięśni przepony moczowo-płciowej można zapewnić stosując kilka prostych technik:

• wyobraź sobie, że chcesz zatrzymać odejście gazów z odbytnicy – kurczysz i unosisz okolicę odbytu bez napinania i zwierania pośladków;
• podczas oddawania moczu staraj się zatrzymać przez kilka sekund jego strumień, kurcząc mięśnie krocza, po czym rozluźnij mięśnie i oddaj mocz do końca;
• podczas świadomego napięcia mięśni przepony moczowo-płciowej dostrzeżesz skrócenie i drgnięcie prącia;

w celu sprawdzenia czy dobrze wykonujesz ćwiczenia wzmacniające mięśnie przepony moczowo – płciowej skontaktuj się ze specjalistą – najlepiej doświadczonym urologiem lub fizjoterapeutą.

Istnieją dwa rodzaje ćwiczeń zwieracza zewnętrznego cewki i mięśni przepony moczowo-płciowej: ćwiczenia zwiększające siłę skurczu (1) oraz ćwiczenia wzmagające szybkość skurczu (2).

1. Ćwiczenia poprawiające siłę skurczu polegają na powolnym napięciu, a następnie rozluźnieniu mięśni.

pozycja wyjściowa: leżenie na plecach, kończyny dolne ugięte w kolanach, stopy oparte o podłoże.

ćwiczenia: napięcie mięśni przepony moczowo – płciowej miednicy (około 10 sek), rozluźnienie całego ciała i odpoczynek (około 30 sek.).

1. Ćwiczenia poprawiające szybkość skurczu polegają na energicznym skurczu mięśni przez krótki czas i rozluźnieniu trwającym dłużej.

pozycja wyjściowa: leżenie na plecach, kończyny dolne ugięte w kolanach, stopy oparte o podłoże.

ćwiczenia: szybkie i silne napięcie mięśni przepony moczowo – płciowej miednicy(skurcz utrzymać przez 2-3 sek.), rozluźnienie całego ciała i odpoczynek (około 30 sek.).

U kilku procent mężczyzn zdarza się niestety, że wystąpi całkowite nietrzymanie moczu i wówczas oznacza to, że pacjent gubi mocz bezwiednie. W takich sytuacjach chory  zmuszony jest stale używać zabezpieczeń m.in. pielucho-majtek, wkładek, cewnika zewnętrznego. Jeśli postępowanie rehabilitacyjne u tych pacjentów nie przyniosło satysfakcjonującej poprawy (prawidłowej kontroli  oddawania moczu) istnieje możliwość wdrożenia chirurgicznego postępowania poprzez wszczepienie tzw. sztucznego zwieracza cewki, czyli urządzenia hydrauliczno-mechanicznego . Zamyka on   cewkę moczową mechanicznie  uniemożliwiając gubienie moczu poprzez umieszczony wokół cewki moczowej specjalny mankiet. Decyzja wszczepienia sztucznego zwieracza podjęta jest po wnikliwej ocenie chorego, wykonaniu właściwych badan m.in. badania urodynamicznego, ocenie stanu choroby zasadniczej oraz uzyskaniu zgody (preferencji) chorego.

Inne sposoby stałego zabezpieczenia to cewniki zewnętrzne, nakładane na prącie (w podobny sposób jak prezerwatywa), które  podłączone są do worków zbierających mocz. Takie zabezpieczenie jest alternatywą dla pielucho – majtek lub nawet sztucznego zwieracza jeśli nie może on być wszczepiony.

O autorze

Roman Sosnowski – urolog, Warszawa i BydgoszczRoman Sosnowski – ZnanyLekarz.pl

The post Nietrzymanie moczu po prostatektomii radykalnej appeared first on Blog dla pacjentów.