„Dać mu nitrogliceryny” czyli jak stosować i nie zaszkodzić

Nitrogliceryna jest lekiem ,który jest chyba najlepiej znany wśród pacjentów z chorobami serca.Nazwa tego leku jest również dobrze znana i kojarzona z sercem przez większość dorosłej ,zdrowej populacji.

Ogólnie rzecz ujmując wiedza ta ogranicza się do skojarzenia:„Widzisz starszą osobę, która źle się poczuła – ratuj go natychmiast nitrogliceryną!” Niestety prawda jest trochę inna.

Jak działa nitrogliceryna?

Nitrogliceryna jest bardzo silnym lekiem, należącym do tzw.nitratów, które wpływają między innymi na naczynia krwionośne- nie tylko wieńcowe – powodując ich rozkurcz – dotyczy to zarówno tętnic jak i żył. W wyniku tego, jednym z ubocznych efektów działania tego leku jest spadek ciśnienia tętniczego, które w zależności od okoliczności może być znaczny. Do takich okoliczności należy między innymi pozycja stojąca pacjenta.

Pracując już prawie 30 lat w Oddziale Kardiologii bardzo często widzę pacjentów, których przyjmujemy do szpitala z powodu całkowitej utraty przytomności, niekiedy z poważnymi, towarzyszącymi objawami (niewydolność krążenia, zawał serca). Po zebraniu szczegółowego wywiadu od pacjenta czy jego rodziny scenariusz jest prawie zawsze taki sam.

„Panie Doktorze, byliśmy w kościele (sklepie, na przystanku autobusowym, w domu)– było trochę duszno, mąż (żona) wstawał (lub długo stał) i poczuł się słabo, zrobiło mu się ciemno przed oczami – więc natychmiast podaliśmy mu Nitroglicerynę pod język, którą od czasu zawału zawsze nosi przy sobie. Nie pomogła – a nawet było gorzej – więc podaliśmy następną tabletkę i wtedy całkowicie stracił przytomność .Był blady, szary, spocony.Przyjechało pogotowie „

Nie ma nic bardziej błędnego jak podać nitroglicerynę człowiekowi, którego jedynym objawem jest osłabienie.U kogoś, kto dłużej stoi lub po dłuższym siedzeniu wstaje zawsze (choć w różnym stopniu) dochodzi do czasowego obniżenia się ciśnienia tętniczego .Dotyczy to szczególnie starszych ludzi, przyjmujących tzw.”nasercowe leki” czy leki na nadciśnienie.

Kościół lub inne zamknięte pomieszczenia to miejsca szczególnie sprzyjające takim sytuacjom. Kiedy widzi się człowieka z osłabieniem lub mdlejącego, bez innych objawów jak ból w klatce piersiowej czy duszność w żadnym wypadku nie wolno podawać mu nitrogliceryny. Najczęściej powodem słabości w takich sytuacjach jest spadek ciśnienia, a podanie pacjentowi nitrogliceryny ,może ten spadek tylko pogłębić powodując dalsze ,czasami bardzo poważne konsekwencje (np.: zawał serca, udar niedokrwienny mózgu).

Dlatego pamiętajmy:

W warunkach pozaszpitalnych są tylko dwa wskazania do zastosowania nitrogliceryny podjęzykowo.

1. ból w klatce piersiowej – zaostrzenie choroby wieńcowej, zawał serca
2. duszność – niewydolność serca

O autorze

Paweł Miękus – kardiolog, internista, Sopot